Duitse natuurwetenschappen en pedagogiek in nederlandse genootschappen rond 1800 APA Holland Universiteits Pers University Press proefschrift dissertatie thesis"> Publication A study of the reception and distribution of German ideas in the Netherlands around 1800:
ANNEMIEKE J. A. KOUWENBERG

‘De kennis der Duitsche taal is voor een geleerden hedendaags onontbeerlijk’

Duitse natuurwetenschappen en pedagogiek in nederlandse genootschappen rond 1800. With a summary in English.
Amsterdam & Utrecht 2010.
X, 269 pagina's / pages / Seiten. Met 5 afb. / with 5 ills / mit 5 Abb.
Ingenaaid / Softbound / Broschiert, 23x15 cm. (ISBN 978 90 302 1272 0)
Prijs / Price / Preis: EUR 40 (in EU: excl. BTW / excl. VAT / exkl. MWS)



INHOUD / CONTENTS / INHALT
Voorwoord   V
Afbeeldingen   VII
Afkortingen   X

INLEIDING   1
   Nederlands-Duitse culturele contacten   5
   Cultural transfer en wetenschapsgeschiedenis   8
   Wetenschapsgeschiedenis   11
   Wetenschapstransfer   17
   Genootschappen als doorgeefluik van Duitse wetenschap   20
   Achtergronden   24
   Probleemstelling   27

I. HISTORIOGRAFIE   33
   Algemeen genootschapsonderzoek   33
   Institutioneel genootschapsonderzoek   44
   Idealen en genootschappelijke praktijk   48
   Genootschappen als doorgeefluik   54
   Positionering eigen onderzoek   56

II. GENOOTSCHAPPEN ALS BRON VOOR ONDERZOEK NAAR CULTUUR- EN WETENSCHAPSTRANSFER   59
   Felix Meritis   59
   Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen   69
   Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen   73
   Genootschapsarchieven als bron   77
   Ledenlijsten   78
   Correspondentie   86
   Lezingen en prijsvragen   88
   Conclusie   94

III. VERLICHTING EN BESCHAVING: DE MAATSCHAPPIJ TOT NUT VAN ’T ALGEMEEN EN DE DUITSE ONDERWIJSHERVORMING   97
   Algemeene denkbeelden over het nationaal onderwijs   98
   Achtergronden bij de onderwijsvernieuwing   103
   Pedagogisch denken in Nederland in de achttiende eeuw   105
   Duitse onderwijsvernieuwing   113
   Duitse onderwijsvernieuwing en het Nut   118
   Conclusie   127

IV. ‘A GOTHA JE NE M’OCCUPERAI QUE D’ASTRONOMIE’: HET NUT VAN DE STERRENKUNDE   131
   Sterrenkunde in Nederland in de achttiende eeuw   132
   Felix Meritis   134
   Pieter Nieuwland   135
   Franz Xaver von Zach   141
   Jan Frederik van Beeck Calkoen   143
   Publieke en wetenschappelijke belangstelling voor de sterrenkunde   151
   Conclusie   156

V. ‘MAAR DE CHEMIE IS DE KERN DER NATUURKUNDE’: DE OVERTUIGINGSKRACHT VAN DE DUITSE SCHEIKUNDE   159
   Internationale ontwikkelingen in de chemie   161
   Scheikunde in Nederland in de achttiende eeuw   166
   Duitse scheikunde in Nederland   171
   Achtergronden   175
   Provinciaal Utrechtsch Genootschap   177
   Belangstelling voor de scheikunde in andere genootschappen   183
   Conclusie   190

VI. JOSEPH GALL EN DE HERSEN-SCHEDELLEER: DE FRENOLOGIE IN NEDERLAND   193
   Fysionomie en frenologie: de verhouding tussen lichaam en geest   194
   Gall en de frenologie   198
   Gall in Nederland: de voorbereiding   202
   Het ontstaan van een hype   211
   Inhoud versus presentatie   214
   Galls aftocht   221
   Conclusie   225

CONCLUSIE   229
   Persoonlijke contacten   229
   Praktische toepassingen als toegevoegde waarde   232
   Genootschappen als doorgeefluik   234
   Verlichte kennisoverdracht   237

BRONNEN EN LITERATUUR
   Archieven   239
   Bronnen   239
   Literatuur   242   

SUMMARY IN ENGLISH   255

REGISTER   265

AFBEELDINGEN / ILLUSTRATIONS / ABBILDUNGEN

1. Allegorie op de oprichting van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen. Kopergravure S. Fokke, ca. 1780 [Noord-Hollands Archief]   frontispice
2. Ansicht des Gebäudes der Societät der Künste
und Wissenschaften Felix Meritis zu Amsterdam
, in: Allgemeine Literatur-zeitung, dritter Band, Halle/Leipzig 1806 [Universiteitsbibliotheek Leiden]    32
3. Vergadering van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen, 9 augustus 1791.
Prent C. Brouwer [Stadsarchief Amsterdam]   96
4. ’t Observatorium van Felix Meritis, 18 maart 1807.
Tekening Christiaan Andriessen [Stadsarchief Amsterdam]   130
5. Als daar een bult zit, 3 juni 1806.
Tekening Christiaan Andriessen [Koninklijk Oudheidkundig Genootschap]   192